6 Şubat’ta Kahramanmaraş merkezli sarsıntıları analiz eden Boğaziçi’li bilim insanlarının dünyanın en saygın bilim dergisi Science’ta yayınladığı makalesi yayınlandı. Araştırma bulguları Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü (KRDAE) Anabilim Dalı öğretim üyeleri Prof. Dr. Aslı Garagon ve Doç. Dr. Fatih Bulut’a göre depremlerin oluşum ve etkileşim süreçleri için aydınlatıcı bir vizyon sunuyor.
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Sarsıntı Araştırma Enstitüsü (KRDAE) Anabilim Dalı öğretim üyeleri Prof. Dr. Aslı Garagon ve Doç. Dr. Fatih Bulut’un 6 Şubat’ta meydana gelen Kahramanmaraş depremleriyle ilgili uluslararası toplumla işbirliği içinde yaptığı araştırma, dünyanın en saygın bilim dergisi Science’ta yer aldı. Depremlerin hemen ardından uydu ve yer istasyonlarından gelen bilgileri incelemeye başlayan ekibin çalışmaları, son yıllarda alanda yapılan en etkili araştırmalardan biri olarak görülüyor.
“YERYÜZÜNDEKİ TÜM VERİLERİ DEĞERLENDİRDİK”
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü (KRDAE) Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof.
“6 Şubat’ta Kahramanmaraş’ta meydana gelen iki büyük depremin hemen ardından başta Türkiye olmak üzere dünyada toplanan tüm verileri toplamaya başladık. Bu depremlerin deprem fiziğini anlamada çığır açıcı etkisinin bilinciyle ABD’den San Diego üniversitelerinden uzmanlar ve Almanya’dan Ludwig Maximilians işbirliğiyle yaklaşık üç ay boyunca bu depremlerin oluşum ve etkileşim süreçlerini anlamaya çalıştık. ”
“BULGULAR BİLGİMİZİ BİR ADIM İLERİ TAŞIYOR”
Bu bulguların sarsıntı oluşum süreçlerini daha iyi anlamamıza ışık tutacağını belirten Prof. Dr. Garagon öne çıkan bulguları şu sözlerle özetliyor:
“Ölüdeniz ile Doğu Anadolu faylarının kesiştiği bölgede hareket başladı. Narlı Fayı olarak bilinen Meyyit Deniz Fayı’nın en kuzeyi 19 saniyede 40 kilometre kuzeye yırtıldı. Bu ilk kırılma aslında 6.8 büyüklüğünde bir depreme karşılık geliyor. Daha sonra kuzeye yayılan bu hareket, Doğu Anadolu Fayı’nı hem kuzeydoğuya hem de güneybatıya doğru yırtmaya başlamıştır. 350 kilometrelik ara 90 saniyede yırtılarak 10 metreye varan yer değiştirmeler oluştu. Kopma, kuzeydoğuda güneybatıya göre daha hızlı meydana geldi. Kırılma devam ettikçe faya dik olan gerilim azalarak komşu fay segmentlerini tetiklemiştir. Bu süreç 7.8 büyüklüğünde bir depremle sonuçlandı. Yaklaşık 9 saat sonra meydana gelen ikinci sarsıntı, bu ilk sarsıntının kabukta yarattığı değişikliklerle tetiklendi. Doğu Anadolu Fayı’na bitişik 150 kilometrelik bir fayı harekete geçiren 7.7 büyüklüğündeki bu ikinci sarsıntı ‘süper kayma’ dediğimiz hızlarda kırılsa da ilginç bir şekilde Doğu Anadolu Fayı’nı ilginç bir şekilde geçti.”
“Komşu arızalar birbirini tetikler”
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Sarsıntı Araştırma Enstitüsü (KRDAE) Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Fatih Bulut ise çalışma sayesinde depremler ve faylar arasındaki etkileşimi daha iyi anladıklarından bahsediyor.
Fayların domino etkisi gibi birbirini tetikleyebileceği bilgisini paylaşan Doç. Bulut, “6 Şubat depremlerinin oluşum sürecini en ince ayrıntısına kadar ortaya koyduğumuz bu çalışma ile sarsıntılar ve faylar arasındaki etkileşimi daha iyi anlamaya başladık. Komşu fay modülleri doğru hazırlanırsa hem statik hem de dinamik etkilerle domino etkisi gibi birbirlerini tetikleyerek büyük felaketlere neden olabilirler. 6 Şubat, 6.8 büyüklüğündeki Narlı Fayı’ndaki o ilk hareketle bitebilirdi. Ancak kırılmaya hazır komşu fay segmentleri tetiklenerek sırayla hareket ederek büyük bir felakete neden oldu.
Doç. Dr. Bulut, bu şekilde araştırma sonuçlarının daha geniş kitlelere ulaşacağını ve temel bir bilgi haline geleceğini de belirtiyor.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
